Od linijki suwakowej do algorytmu AI: podróż przez świat pomiarów
Gdy byłem jeszcze chłopcem, pierwszy raz w życiu sięgnąłem po linijkę suwakową u dziadka. To było jak odkrycie magii – metalowy pasek, który z jednej strony miał podziałkę, z drugiej zaś – suwaki, pozwalające mierzyć z precyzją do milimetra. Zapach oleju, stukot metalu i cichy gwar warsztatu – wszystko to utkwiło mi w pamięci na zawsze. Wtedy myślałem, że to najważniejsze narzędzie inżyniera. Dzisiaj, po wielu latach, patrzę na te same narzędzia z mieszanką nostalgii i fascynacji, ale też – z lekko rosnącym niepokojem. Czy aby na pewno te proste metody pomiaru wciąż są wystarczające? Czy nowoczesne technologie, zwłaszcza sztuczna inteligencja, nie zastąpią człowieka w tym, co od zawsze było sercem inżynierii – dokładnością i zaufaniem do pomiaru?
Technologia w rozwoju, czyli jak ewoluowały narzędzia pomiarowe
Początkowo wszystko było proste i ręczne. Linijki, mikrometry, kalibratory – narzędzia, które można było wyczyścić, skalibrować i w dużym stopniu zaufać im. W latach 70., kiedy wchodziły na rynek pierwsze cyfrowe mikrometry Mitutoyo z lat 80., wydawało się, że postęp technologiczny przełoży się na jeszcze większą precyzję. Jednak nie wszystko szło gładko. Problemy z kalibracją, wpływem temperatury czy błędami losowymi – towarzyszyły każdemu pomiarowi, nawet tym najbardziej zaawansowanym. Pamiętam, jak na jednym z moich pierwszych projektów w laboratorium, próbowałem ustawić system pomiarowy na nowoczesnym skanerze 3D. Wydawało się, że to krok ku przyszłości, ale nagle okazało się, że wynik jest zakłamany przez drobne, niemal niezauważalne odchylenie kalibracji – a w konsekwencji, cała produkcja wymagała powtórnych korekt.
Wraz z rozwojem branży, standardy dokładności stały się coraz bardziej wyśrubowane. ISO, DIN i inne normy wymusiły na producentach i inżynierach stosowanie coraz bardziej zaawansowanych metod kontroli jakości. Teraz systemy wizyjne, oparte na kamerach przemysłowych i algorytmach rozpoznawania obrazów, potrafią mierzyć elementy z mikrometrową dokładnością, często w czasie rzeczywistym. Jednak nawet takie rozwiązania mają swoje ograniczenia. Czym jest algorytm, jeśli nie cyfrowym uczniem, który uczy się na błędach? A te błędy, choć coraz rzadsze, wciąż się zdarzają – szczególnie, gdy w grę wchodzi nieprzewidywalność otoczenia albo zakłócenia w danych. Nie ma co ukrywać – technologia idzie do przodu, ale nie zastąpi w pełni ludzkiego oka i doświadczenia, które potrafi wyłapać niuanse niedoskonałości, które dla maszyny są niewidoczne.
Czy sztuczna inteligencja nas zastąpi? Zamiast tego, jak ją wykorzystać?
To pytanie dręczy mnie od lat. Czy AI, z jej zdolnością do analizy ogromnych zbiorów danych i wykrywania wzorców, zastąpi inżyniera w procesie pomiarowym? W pewnym stopniu już to się dzieje. Systemy oparte na sztucznej inteligencji potrafią wykryć odchylenia, znaleźć anomalie i sugerować korekty szybciej i dokładniej niż człowiek. Jednak – i tu się zatrzymam na chwilę – czy to oznacza koniec roli inżyniera? Absolutnie nie. W mojej opinii, to raczej początek nowego etapu współpracy. AI może być naszym sprzymierzeńcem, ale nie zastąpi intuicji, doświadczenia i zdolności krytycznego myślenia, które wciąż są domeną człowieka. Sam miałem okazję obserwować, jak algorytmy uczą się na błędach – i choć czasami się mylą, to ich błędy są coraz rzadsze. Zamiast się ich obawiać, warto nauczyć się je wykorzystywać.
Przyznam szczerze, że nie brakuje mi jeszcze pewnej dozy ręcznej kontroli, odrobiny ludzkiego cwaniactwa i wyczucia. W końcu, czy nie jest tak, że technologia powinna służyć człowiekowi, a nie go zastępować? Chociażby dlatego, że w procesie pomiarowym, szczególnie tym najbardziej skomplikowanym, nie można polegać wyłącznie na algorytmach. To właśnie w rękach doświadczonego inżyniera tkwi umiejętność dostrzeżenia rzeczy, które dla maszyny pozostają niewidoczne. Może więc przyszłość to nie walka, ale symbioza – człowiek i AI, razem, by osiągnąć najwyższą precyzję i niezawodność. Warto pamiętać, że choć technologia się zmienia, to podstawowa zasada – dokładność to podstawa – pozostaje niezmienna. I chyba zawsze tak będzie.
Podsumowując, choć narzędzia pomiarowe na przestrzeni lat przeszły niesamowitą ewolucję, to nie można zapominać, że za wszystkim stoi człowiek. To od naszej wiedzy, umiejętności i wyczucia zależy, czy korzystamy z dostępnych technologii w sposób odpowiedzialny i skuteczny. AI może i będzie odgrywała coraz większą rolę, ale wciąż potrzebujemy ludzi, którzy potrafią spojrzeć na dane z innym okiem, wyłapać niuanse i podjąć decyzję. I tego właśnie życzę wszystkim inżynierom – aby nigdy nie zapomnieli, że najważniejszy jest człowiek, a technologia to tylko narzędzie, które musi służyć naszej pasji i precyzji.